ayı | Kütüphane

Etçiller ya da Yırtıcı memeliler (Latince: Carnivora), memeliler sınıfına ait bir takım.

Latince ”Carnivora”: caro, carnis (et) ve vorare (yutmak); yani “Et yutanlar” anlamına gelir. Ama aslında etçil beslenme takımın bütün üyeleri için en önemli beslenme değildir. Etçiller takımı iki alt takıma ayrılır: köpeğimsiler ve kedimsiler. Eski sınıflandırmalara görekarasal- ve sucul yırtıcılar iki ayrı takıma konulurdu. Günümüzün biliminde bu iki takım birleştirilmiş ve sucul yırtıcılar etçillerin köpeğimsi alt takımı içerisinde yer almışdır.

Etçil ve etobur kavramları

Bu takımın bilimsel adı “Carnivora” diğer bir bilimsel terim olan “Karnivor” (etobur)’a benzemektedir. Bu iki ayrı adın anlamları karıştırılmaması gerekir. Etobur (Karnivor) bütün canlıların et ile beslenenleri için kullanılır, ama Carnivora sadece memeliler sınıfının belli bir takımıdır.

Genel bilgiler

Etçiller takımının üyeleri çok çeşitlidir ve örneğin kuyruksüren ile mors gibi birbirlerine hiç benzemeyen türleri kapsar. Suda yaşıyanfokgiller ve diğer sucul memeliler, karada yaşayan bütün büyük etçil memeliler ve birsürü orta ve küçük boyda yırtıcı memeliler bu takıma aitdir. Takımdaki çeşitlilik kaba ve çevik yapılı ayılardan, zarif yapılı kedilere kadar uzanır. Ölçülerin arasındaki en büyük fark, takımın en küçük üyesi olan ve sadece 35-70 gram ağırlığa varan fare gelinciği’nden ağırlığı 4 tona kadar varabilen ve en büyük memelilerden birisi olan deniz fili’nin arasındadır.

Sınıflandırma

En modern sınıflandırmalarda etçiller ilk başta kedimsiler ve köpeğimsiler olarak iki alt takıma ayrılarak şu şekilde sınıflandırılırlar:iliçEtçiller (Carnivora)

 ├─ Köpeğimsiler (Caniformia) 
   │ ├─ ?Miacidae †
   │ ├─ ?Amphicyonidae †
   │ ├─  Köpekgiller (Canidae)    
   │ └─  Arctoidea
   │    ├─ Ayıgiller (Ursidae)
   │    └─ N. N.
   │       ├─ Yüzgeçayaklılar (Pinnipedia) 
   │       │  ├─ Fokgiller (Phocidae)    
   │       │  └─ N. N.
   │       │      ├─ Denizaslanıgiller (Otariidae)           
   │       │      └─ Morslar (Odobenidae) 
   │       │ 
   │       └─ Musteloidea
   │              ├─ Küçük pandalar        
   │              └─ N. N.
   │                 ├─ Kokarcagiller (Mephitidae)         
   │                 └─ N. N.
   │                     ├─ Rakungiller (Procyonidae)          
   │                     └─ Sansargiller (Mustelidae) 
   │
   └─ Kedimsiler (Feliformia) 
        ├─ ?Viverravidae †
        ├─ ?Nimravidae †
        ├─ Afrika palmiye misk kedisi (Nandiniidae)
        └─ N. N.
            ├─ Misk kedisigiller (Viverridae)
            ├─ Kedigiller (Felidae) 
            └─ N. N.
                ├─ Sırtlangiller (Hyaenidae) 
                └─ N. N.
                     ├─ Kuyruksürengiller (Herpestidae)
                     └─ Madagaskar etçilleri (Eupleridae)

Ayıgiller (Ayı)

Ayıgiller

Ayıgiller (Ursidae), etçiller (Carnivora) takımına ait bir familya. Küçük ayılar (Procyonidae) familyası ile karıştırılmamaları için Büyük ayılar ya da Asıl ayılar da denilir.

“Türkiye’de yaşayan tek ayı türü boz ayıdır.

Ayıgiller ve özellikleri

Ayılar genellikle iri yapılı kısa bacaklı hayvanlardır. Ağırlıkları Malaya ayısında yaklaşık 27-46 kg’dan başlayarak Alaska iri boz ayısında 780 kg’a kadar ulaşır. Erkek ayılar daima dişilerden daha iri olurlar. Bu iri gövdelerine karşın çoğu iyi bir tırmanıcı ve usta bir yüzücüdür. İnsanlar gibi topukları da yere değmek üzere bütün ayak tabanını basarak yürüyebilirler. Her ayağında beş parmak, parmaklarının ucunda da içeri çekilmeyen tırnakları vardır. Tembel ayı gibi bazı türlerde pençeleri kazmaya çok elverişlidir. Kuyrukları çok kısadır. Tüyleri uzun ve çoğu türlerde kahverengi ya da siyah ((beyaz)) olmak üzere tek renklidir. Sadece büyük pandanın beyazlı siyahlı bir rengi ve kutup ayısının beyaz renkli tüyleri vardır. Bazı türlerin göğüslerinde ya da yüzlerinde farklı Ayılar genel olarak hem et hem de otla beslenen hepçil hayvanlardır. Bu hayvanların beslenmesinde et, balık ve meyve önemli yer tutar.Ama familya üyelerinin beslenme tercihleri türden türe değişiklik gösterebilir. Örneğin tümüyle etobur olan kutup ayısı en çok fokları yeğlerken büyük ölçüde otçul olangözlüklü ayı bitkilerle beslenmeyi seçer. Bu arada hemen hepsi baldan hoşlanır. ayılar çok vahşi ve yırtıcı hayvanlardır.

Yaşam Şekli

Genellikle kuytu orman köşelerindeki ağaç oyuklarında ya da büyük kayaların arasında oluşan çukurlarda, mağaralarda, inlerde, yaşarlar. Kış gelmeden önce bol bol beslenerek semiren ayılar kışın büyük bir bölümünü inlerinde, düzensiz biçimde uyuyarak geçirirler. Ama bu uzun uyuklama gerçek bir kış uykusu sayılmaz.

İnsanlar tarafından, postu eti ve yağı için olduğu kadar anı değeri için de avlanan ayılar doğada yabani olarak 15-30 yıl kadar, yakalanıp insanlarca bakıldıklarında ise çok daha uzun yaşarlar.

Bugün Yaşayan Ayı Türleri

Bu familyanın günümüze kadar varlığını sürdürmeyi başarmış 8 türü kalmıştır:

Boz ayı (Ursus arctos)
Amerika siyah ayısı (Ursus americanus)
Asya siyah ayısı (Ursus thibetanus)
Kutup ayısı (Ursus maritimus)
Malaya ayısı (Helarctos malayanus)
Tembel ayı (Melursus ursinus)
Büyük panda (Ailuropoda melanoleuca)
Gözlüklü ayı (Tremarctos ornatus)

Kaynakça

Encyclopaedia Britannica’nın Bear (Ayı) başlığından Türkçe’ye çevrilmiştir.